Hotline: 
1. Trước tiên, chúng ta cũng đi tìm hiểu: “Bảo hiểm xã hội tự nguyện là gì?”
Bảo hiểm xã hội (BHXH) ngày nay trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống của mỗi người dân, đóng vai trò quan trọng trong việc giúp họ chuẩn bị tốt hơn trước những rủi ro không lường trước về sức khỏe, khả năng lao động, và thu nhập. Khi xã hội ngày càng phát triển, con người phải đối mặt với nhiều thách thức và rủi ro, từ bệnh tật, tai nạn lao động, đến những biến động về kinh tế có thể ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống của họ. Trong bối cảnh đó BHXH được coi như một công cụ bảo vệ, giúp người dân có thể yên tâm hơn khi phải đối mặt với những khó khăn bất ngờ.
Theo khoản 4 Điều 3 Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) 2024 có định nghĩa như sau: “Bảo hiểm xã hội tự nguyện là loại hình bảo hiểm xã hội do Nhà nước tổ chức mà công dân Việt Nam tự nguyện tham gia và được lựa chọn mức đóng, phương thức đóng phù hợp với thu nhập của mình.”
Đối tượng được tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện theo Luật BHXH 2024:
Căn cứ theo khoản 4 Điều 2 Luật BHXH 2024, quy định về các đối tượng tham gia BHXH tự nguyện bao gồm:
- Công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên không thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc và không phải là người đang hưởng lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội, trợ cấp hằng tháng;
- Đối tượng quy định tại điểm a và điểm b khoản 1 Điều này đang tạm hoãn thực hiện hợp đồng lao động, hợp đồng làm việc, trừ trường hợp hai bên có thỏa thuận về việc đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc trong thời gian này.
Như vậy, những đối tượng trên có thể tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện kể từ ngày 01/7/2025, và có thể tự do lựa chọn hình thức đóng và mức đóng BHXH của mình.
Căn cứ theo khoản 3 Điều 4 Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024, khi tham gia bảo hiểm tự nguyện, người tham gia có thể được hưởng các chế độ sau: Trợ cấp thai sản, Chế độ hưu trí, Chế độ tử tuất. Như vậy, từ ngày 01/7/2025 người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện như lao động tự do, nội trợ,...đều được hưởng chế độ thai sản.
2. Điều kiện hưởng trợ cấp thai sản khi đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện:
Căn cứ theo Điều 94 Luật BHXH 2024, đối tượng hưởng và điều kiện hưởng trợ cấp thai sản khi tham gia BHXH tự nguyện được quy định cụ thể như sau:
Đối tượng được hưởng: Lao động nữ sinh con và lao động nam có vợ sinh con
Điều kiện huởng trợ cấp thai sản:
- Đối tượng được hưởng trợ cấp thai sản có thời gian đóng BHXH tự nguyện hoặc vừa đóng BHXH tự nguyện và BHXH bắt buộc từ đủ 06 tháng trở lên trong 12 tháng trước khi sinh con: Được hưởng trợ cấp thai sản
- Mẹ đóng BHXH tự nguyện mà mẹ chết sau khi sinh: Cha hoặc người trực tiếp nuôi dưỡng hưởng trợ cấp thai sản
- Cả cha và mẹ cùng đóng BHXH đủ điều kiện hưởng trợ cấp thai sản: Chỉ có một người (cha hoặc mẹ) hưởng trợ cấp thai sản
- Nếu vừa đủ điều kiện hưởng trợ cấp thai sản của BHXH tự nguyện và bắt buộc: Chỉ hưởng chế độ thai sản trong BHXH bắt buộc
- Mẹ đủ điều kiện hưởng thai sản trong BHXH bắt buộc, cha đủ điều kiện hưởng thai sản trong BHXH tự nguyện: Mẹ hưởng chế độ thai sản trong BHXH bắt buộc, cha hưởng trong BHXH tự nguyện và ngược lại.
Mức đóng BHXH tự nguyện từ 01/7/2025:
Theo Điều 36 Luật Bảo hiểm xã hội 2024, mức đóng BHXH của người tham gia BHXH tự nguyện được quy định như sau:
Mức đóng BHXH tự nguyện = 22% x mức thu nhập làm căn cứ đóng BHXH tự nguyện vào quỹ hưu trí và tử tuất.
Căn cứ khoản 2, Điều 31, Luật BHXH 2024, thu nhập làm căn cứ đóng BHXH tự nguyện thấp nhất bằng mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn, và cao nhất bằng 20 lần mức tham chiếu tại thời điểm đóng.
Theo quy định chuyển tiếp tại khoản 13, Điều 141, Luật BHXH 2024, khi chưa bãi bỏ mức lương cơ sở, thì mức tham chiếu bằng mức lương cơ sở. Tại thời điểm mức lương cơ sở bị bãi bỏ, thì mức tham chiếu không thấp hơn mức lương cơ sở đó.
Mức hưởng trợ cấp thai sản của người tham gia BHXH tự nguyện từ 01/7/2025:
Căn cứ khoản 1 Điều 95 Luật Bảo hiểm xã hội 2024, mức trợ cấp thai sản là 2 triệu đồng cho mỗi con được sinh ra và mỗi thai từ 22 tuần tuổi trở lên chết trong tử cung, thai chết trong khi chuyển dạ.
Lưu ý: Lao động nữ là người dân tộc thiểu số hoặc lao động nữ là người dân tộc Kinh có chồng là người dân tộc thiểu số thuộc hộ nghèo khi sinh con còn được hưởng chính sách hỗ trợ khác theo quy định của Chính phủ.
3. Người lao động tham gia BHXH tự nguyện từ 01/7/2025 cần chuẩn bị những gì để được hưởng trợ cấp thai sản?
Căn cứ Điều 96 Luật Bảo hiểm xã hội 2024, hồ sơ đề nghị hưởng trợ cấp thai sản là một trong các giấy tờ sau đây:
(i) Bản sao giấy khai sinh hoặc trích lục khai sinh hoặc bản sao giấy chứng sinh của con.
(ii) Trường hợp thai chết trong tử cung, thai chết trong khi chuyển dạ hoặc con chết sau khi sinh mà chưa được cấp giấy chứng sinh thì hồ sơ là một trong các giấy tờ sau đây:
- Bản chính hoặc bản sao bản tóm tắt hồ sơ bệnh án có thể hiện thông tin con chết.
- Bản chính hoặc bản sao giấy ra viện của lao động nữ sinh con có thể hiện thông tin con chết.
- Bản sao giấy báo tử của con.
- Văn bản xác nhận của Ủy ban nhân dân cấp xã đối với trường hợp con chết trong vòng 24 giờ sau khi sinh.
Trình tự, thủ tục thực hiện:
Sau khi chuẩn bị đầy đủ các loại giấy tờ nêu trên, người lao động cần thực hiện theo các bước sau:
Bước 1. Nộp hồ sơ cho Cơ quan BHXH
Người lao động có trách nhiệm nộp hồ sơ hưởng trợ cấp thai sản cho cơ quan bảo hiểm xã hội trong thời hạn 60 ngày
Bước 2. Cơ quan BHXH giải quyết hồ sơ:
Trong thời hạn 05 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ hồ sơ theo quy định, cơ quan bảo hiểm xã hội có trách nhiệm giải quyết; trường hợp không giải quyết thì phải trả lời bằng văn bản và nêu rõ lý do.
